1. Strona domowa
  2. Archiwum
  3. Tom 10 (2021)
  4. Artykuły

Dylematy integracyjne mniejszości karaimskiej

Szkic metodologiczny

Mariola Abkowicz

info@karaimi.org
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Neofilologii, Instytut Orientalistyki, Zakład Polityki Językowej i Badań nad Mniejszościami (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6188-5955

Przemysław Rotengruber


Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Pracownia Performatyki (Polska)


Abstrakt

Historia Polski (Rzeczpospolitej Obojga Narodów) dowodzi, że możliwa jest pokojowa koegzystencja grup większościowych z mniejszościami reprezentującymi wyznania chrześcijańskie (Rusini, Ormianie, bracia czescy), różne wersje judaizmu (Karaimi, Żydzi rabiniczni) a nawet islam (Tatarzy). Koegzystencja ta przybierała różne formy. Jedni separowali się od większości, drudzy poddawali się jej wpływom w stopniu zagrażającym ich kulturowej i religijnej tożsamości, ostatni poszukiwali równowagi pomiędzy obiema skrajnościami. Każda z owych strategii pociągała za sobą wymierne koszty. Mniejszości separujące się od politycznej większości narażały się na jej wrogość. Grupy nazbyt podatne na współpracę z nią na nieuniknioną asymilację. Wreszcie konsekwencją działań polegających na wypośrodkowaniu pomiędzy jednym a drugim było osłabianie imperatywu przynależności do grupy mniejszościowej (i jej stopniowe zanikanie). Jest to przypadek Karaimów polsko-litewskich. Ich historia prowadzi do dwóch wniosków. Po pierwsze, że poszukiwaniom formuły integracyjnej dla wielokulturowej Europy powinny towarzyszyć badania dotyczące jej przeszłości. Po drugie natomiast, że podążanie drogą środka nie zawsze leży w interesie grupy mniejszościowej


Słowa kluczowe:

integracja, asymilacja, separacja, historia, Karaimi

Bibliografia

Abkowicz, Mariola (2015), Ilu jest Karaimów? Karaimi wobec Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku w Polsce i na Litwie. w: Sławomir Łodziński, Katarzyna Warmińska, Grzegorz Gudaszewski (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego Ludności z 2011 roku. Warszawa, s. 284–292. Google Scholar

Akhiezer, Golda (2007), The Karaite Isaac ben Abraham of Troki and His Polemics against the Rabbanites. w: Chanita Goodblatt, Howard Kreisel (red.), Tradition, Heterodoxy and Religious Culture: Judaism and Christianity in the Early Modern Period. Beer Sheva: Ben-Gurion University of the Negev Press, s. 437–468. Google Scholar

Bairašauskaitė, Tamara (2021), Lietuvos totorių istorija. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas. Google Scholar

Banaszak, Grzegorz, Jerzy Kmita (1991), Społeczno-regulacyjna koncepcja kultury. Warszawa: Instytut Kultury. Google Scholar

Bauman, Zygmunt (2017), Retropia. Cambridge: Polity Press Ltd. Google Scholar

Bauman, Zygmunt (2018), Retropia: Jak rządzi nami przeszłość?. Warszawa: PWN. Google Scholar

Borawski, Piotr (1986), Tatarzy w dawnej Rzeczpospolitej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza. Google Scholar

Borawski, Piotr, Aleksander Dubiński (1986), Tatarzy Polscy, dzieje, obrzędy, legendy, tradycje. Warszawa: Iskry. Google Scholar

Bourdieu, Pierre, Loïc J.D. Wacquant (2001), Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa: Oficyna Naukowa. Google Scholar

Clifford, James (2000), Kłopoty z kulturą dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka. Warszawa: Wydawnictwo KR. Google Scholar

Dębicka, Dorota (2013), Reformy Deng Xiaopinga i ich wpływ na gospodarkę współczesnych Chin.  Pisma Humanistyczne: 9 (139–154). Google Scholar

Fichte, Johann Gottlieb (1808), Reden an die deutsche Nation. Berlin: Realschulbuchhandlung. Google Scholar

Fichte, Johann Gottlieb (1996), Zamknięte państwo handlowe i inne pisma. Warszawa: Fundacja Aletheia. Google Scholar

Foucault, Michel (1998), Trzeba bronić społeczeństwa: wykłady w Collège de France. Warszawa: Wydawnictwo KR. Google Scholar

Foucault, Michel (2020), Nadzorować i karać: narodziny więzienia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia. Google Scholar

Gadamer, Hans-Georg (1993), Prawda i metoda: Zarys hermeneutyki filozoficznej. Kraków: Inter esse. Google Scholar

Gauss, Karl-Markus (2010), Mieszkańcy Roany odchodzą pogodnie. Wyprawy do Asyryjczyków, Cymbrów i Karaimów. Wołowiec: Czarne. Google Scholar

Gąsiorowski, Stefan (2020), Karaimi w Koronie i na Litwie w XV–XVIII wieku. Kraków: Wydawnictwo Austeria, wydanie 2. Google Scholar

Geertz, Clifford (2005), Interpretacja kultur: Wybrane eseje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Google Scholar

Kizilov, Mikhail (2003), Ezra ben Nisan ha-Rofe of Troki (1595–1666) – A Karaite Physician in Legend and History, w: Dan Diner (red.), Leipziger Beiträge zur jüdischen Geschichte und Kultur: Band 1: 2003. Berlin, Boston: De Gruyter Saur, s. 83–103. Google Scholar

Kizilov, Mikhail (2015), The sons of scripture: The Karaites in Poland and Lithua­nia in the Twentieth Century. Berlin: De Gruyter. Google Scholar

Korolko, Mirosław, Janusz Tazbir (red.) (1980), Konfederacja warszawska 1573 roku – wielka karta polskiej tolerancji. Warszawa: Pax. Google Scholar

Kryczyński, Leon (1932), Pamięci Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda, – Rocznik Tatarski: 1 (1), s. 1–2. Google Scholar

Laurinavičius, Česlovas, Vladas Sirutavičius (2015), Koniec wojny czy nowa okupacja?, – Pamięć. pl: Biuletyn IPN 10 (43), s. 20–24, dostępne na stronie internetowej: https://www.polska1918–89.pl/pdf/koniec-wojny-czy-nowa-okupacja,4459.pdf w dniu 12.12.2020. Google Scholar

Mannheim, Karl (1992), Ideologia i utopia. Lublin: Test. Google Scholar

Pałubicka, Anna (2013), Gramatyka kultury europejskiej. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram. Google Scholar

PAP (17.10.2010), „Multikulti” się nie udało. – Rzeczpospolita, dostępne na stronie internetowej: http://www.rp.pl/artykul/550482.html w dniu 22.10.2010. Google Scholar

Papierzyńska-Turek, Mirosława (1989), Między tradycją a rzeczywistością: Państwo wobec prawosławia 1918–1939. PWN. Google Scholar

Pawelec, Mariusz (2010), Niepojęty świat Karaimów?. – Awazymyz 3 (28), s. 19–21, DOI: https://doi.org/10.33229/az.511 Google Scholar

Pawluczuk, Urszula Anna (2007), Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. Google Scholar

Poznański, Kazimierz, Ekonomia jako etyka: podejście konfucjańskie. w: Elżbieta Mączyńska, Sójka Jacek (red.), Etyka i ekonomia: W stronę nowego paradygmatu. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, s. 82–117. Google Scholar

Ricoeur, Paul (2006), Pamięć, historia, zapomnienie. Kraków: Universitas. Google Scholar

Rotengruber, Przemysław (2000), Ideologia, anarchia, etyka: Dyskurs ponowoczesny a dialog. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Google Scholar

Rotengruber, Przemysław (2015), Man in the World of Values: What is Applied Cultural Studies?. – Journal of Applied Cultural Studies: 1 (1), s. 7–18. Google Scholar

Shapira, Dan (2021a), Forging History, – Tablet. dostępne na stronie internetowej: https://www.tabletmag.com/sections/history/articles/forging-history w dniu 31.10.2021. Google Scholar

Shapira, Dan (2021b), Inventing the Karaites, – Tablet. dostępne na stronie internetowej: https://www.tabletmag.com/sections/history/articles/inventing-the-karaites w dniu 31.10.2021. Google Scholar

Sulimowicz, Anna (2010), Klęska Austriaka pod Wilnem, – Awazymyz 3 (28), s. 17–18, DOI: https://doi.org/10.33229/az.510 Google Scholar

Szyszman, Abraham (1932–1934), Osadnictwo karaimskie i tatarskie na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. – Myśl Karaimska: 10 (10), s. 29–36. Google Scholar

Szyszman, Abraham (1935–1936), Osadnictwo karaimskie w Trokach za Wielkich Książąt Litewskich. – Myśl Karaimska: 11 (11), s. 40–68. Google Scholar

Szyszman, Abraham (1936), Osadnictwo karaimskie na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wilno. Google Scholar

Szyszman, Szymon (2005), Karaimizm: Doktryna i historia, Wrocław: Bitik. Google Scholar

Topolski, Jerzy (1982), Prawda i model w historiografii. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie. Google Scholar

Tyszkiewicz, Jan (1989), Tatarzy na Litwie i w Polsce. Warszawa: PWN. Google Scholar

Tyszkiewicz, Jan (1997), Karaimi litewscy w czasach Witolda i sprawa przywileju datowanego rokiem 1388. – Studia Źródłoznawcze: 36, s. 45–64. Google Scholar

Tyszkiewicz, Jan (2012), Dzieje Karaimów w państwie polsko-litewskim do końca XV wieku i ich związki z Krymem, w: Beata Machul-Telus (red.), Karaimi, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, s. 11–24. Google Scholar

White, Heyden (2010), Fikcja historyczna, historia fikcjonalna i rzeczywistość historyczna, w:, Proza historyczna. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas. Google Scholar

Witkowski, Rafał (2017), Z dziejów karaimów w Wielkim Księstwie Litewskim: uwagi krytyczne nad źródłami i stanem badań (do XIX w.), w: Piotr Muchowski, Maciej Tomal, Rafał Witkowski (red.), Karae Edom: Studia nad historią i kulturą karaimów I Rzeczpospolitej. Poznań, s. 6–142. Google Scholar

Wojciechowski, Marcin (15.02.2011), Nie klęska, lecz korekta wielokulturowości, – Gazeta Wyborcza. Google Scholar

Wróblewska, Urszula (2015), Działalność kulturalno-oświatowa Karaimów w Drugiej Rzeczpospolitej. Białystok: Trans Humana. Google Scholar

Zarzycki, Zdzisław (2010), Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do połowy XIX w.. – Studia Prawa Wyznaniowego: 13, s. 25–44. Google Scholar

Ziółkowski, Marek (2000), Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego: Teorie, tendencje, interpretacje. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora. Google Scholar

Znaniecki, Florian (1987), „Myśl i rzeczywistość” i inne pisma filozoficzne, Warszawa: PWN. Google Scholar

Znaniecki, Florian, Rzeczywistość kulturowa, w: Jerzy Wocial (red.), „Humanizm i poznanie” i inne pisma filozoficzne. Warszawa: PWN. Google Scholar

Zybertowicz, Andrzej (1995), Przemoc i poznanie: Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-12-30

Cited By / Share

Abkowicz, M., & Rotengruber, P. (2021). Dylematy integracyjne mniejszości karaimskiej: Szkic metodologiczny. Almanach Karaimski, 10, 9–28. https://doi.org/10.33229/ak.2021.10.1

Autorzy

Mariola Abkowicz 
info@karaimi.org
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Neofilologii, Instytut Orientalistyki, Zakład Polityki Językowej i Badań nad Mniejszościami Polska
https://orcid.org/0000-0001-6188-5955

Karaimoznawca, pracownik dydaktyczny w Zakładzie Polityki Językowej i Badań nad Mniejszościami Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydawca i redaktor naczelny historyczno-
-społeczno-kulturalnego kwartalnika karaimskiego „Awazymyz”. Redaktor książek i autor artykułów poświęconych tematyce karaimskiej. Wygłasza wykłady i odczyty na tematy karaimoznawcze na spotkaniach popularnych, popularno-naukowych i naukowych w Polsce i za granicą. Jako przedstawicielka społeczności karaimskiej bierze udział w pracach Komisji Wspólnej Mniejszości Narodowych i Rządu. Przewodnicząca
Zarządu Związku Karaimów Polskich i członek Zarządu Fundacji Karaimskie Dziedzictwo.
Adres do korespondencji: mariola.abkowicz@amu.edu.pl


Autorzy

Przemysław Rotengruber 

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Pracownia Performatyki Polska

Magister sztuki: absolwent Akademii Muzycznej w Poznaniu, klasa kontrabasu (1992); magister filozofii: absolwent Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu (1993); doktor nauk o poznaniu i komunikacji ( 1998 ); zatrudniony w Instytucie Kulturoznawstwa UAM (1998); kolokwium habilitacyjne na podstawie rozprawy Dialogowe podstawy etyki gospodarczej na Wydziale Filozofii UKSW w Warszawie (2012). Pełnomocnik rektora UAM ds. potwierdzania efektów uczenia się (2013–2015). Prowadzi bogatą działalność naukową i publicystyczną; opublikował książki: Ideologia, anarchia, etyka. Dyskurs ponowoczesny a dialog ( 2000 ); Perspektywy społecznego porozumienia. Pragmatyka dyskursu władzy ( 2006 ); Dialogowe podstawy etyki gospodarczej (2012; wersja anglojęzyczna 2019); jest autorem ponad stu artykułów naukowych i publicystycznych. Współzałożyciel i wiceprzewodniczący polskiego oddziału European Business Ethics Network ( od września 2015 członek zarządu ); członek Grupy roboczej ds. etyki i standardów odpowiedzialnego prowadzenia biznesu działającej, organu pomocniczego Ministra Rozwoju ( 2015–2017 ); koordynator Regionalnego Ośrodka Debaty Publicznej w Gorzowie Wlkp (2017–2019), twórca i redaktor naczelny „The Journal of Applied Cultural Studies”. Adres do korespondencji: proten@amu.edu.pl.



Statystyki

Abstract views: 176
PDF downloads: 71


Licencja

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.








Deklaracja dostępności