Towarzystwo edukacyjne "Limmud Tora"
Reforma szkolnictwa karaimskiego na początku XX w. w Trokach w świetle dokumentów
Mariola Abkowicz
info@karaimi.orgKatedra Studiów Azjatyckich Uniwerstetu im. Adama Mickiewicza; Związek Karaimów Polskich (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6188-5955
Abstrakt
Szkolnictwo karaimskie w drugiej połowie XIX i na początku XX w. podlegało zmianom dostosowującym je do aktualnego prawodawstwa Imperium Rosyjskiego, nastawionego w dłuższej perspektywie na zrusyfikowanie i wynarodowienie Polaków i narodów zamieszkujących na terenach dawnej Rzeczpospolitej. Szczególnie po Powstaniu Styczniowym prawodawstwo rosyjskie wprowadzało unifikację systemów oświatowych i ujednolicenie programów nauczania. Przeniesienie akcentów w systemie edukacyjnym na program świecki kosztem przedmiotów tradycyjnie nauczanych w szkołach karaimskich spowodowało, że znajomość języka hebrajskiego i języka ojczystego oraz zasad własnej religii w młodym pokoleniu znacznie się osłabiła. W 1913 r. w Trokach podjęto inicjatywę edukacyjną, której celem było stworzenie drugiego stopnia edukacji religijnej, co w dalszej perspektywie miało podnieść wiedzę młodzieży w zakresie zasad wiary i języka hebrajskiego młodzieży oraz zapewnić wykształconą kadrę nauczycielską dla szkół karaimskich. Powołane do życia towarzystwo edukacyjne Limmud Tora miało opracować program kształcenia, uzyskać środki pozwalające na zatrudnienie nauczyciela oraz odpowiadać za sprawy organizacyjne, a także weryfikować efekty edukacyjne. Inicjatywa ta nie wyszła, niestety, poza etap planowania – na przeszkodzie stanął wybuch I wojny światowej.
Słowa kluczowe:
system of education, extracurricular activities, Karaim education, TrakaiBibliografia
Bibliografia
Firkovič, Izaak N. (05.11.1913 r.): Pismo Direktoru narodnyh učiliŝ Vilenskoj Guberníi. Biblioteka Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, BWLAN F301-343, fol. 6 r. Google Scholar
Kobeckíj, Leon i in. (31.08.1913 r.): Obŝestvíenno-nacíonalnyj prigovor. Biblioteka Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, BWLAN F301-343, fol. 1 r – 2 r. Google Scholar
Mickevič, Zaharí (31.08.1913 r.): Prigovor. Biblioteka Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, BWLAN F301-343, fol. 4 r – 4 v. Google Scholar
[Program nauczania] (27.10.1913 r.): Položeníe o posléobédennyh″ zanâtíah″ s″ karaimskimi dét’mi oboego pola dlâ obučeníâ ih″ biblejskomu âzyku i ustoâm″ karaimskoj religíi. Biblioteka Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, BWLAN F301-343, fol. 11 r – 12 v. Google Scholar
Špakovskíj, Aleksandr i in. (27.10.1913 r.): Obŝestvíennyj prigovor. Biblioteka Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, BWLAN F301-343, fol. 5 r – 4 v. Google Scholar
[Spis członków założycieli] (31.08.1913 r.): Imennoj spisok″ lic″, izâvivših″ želaníe byt’ členami-učereditelami v g. Trokah″ „Limmud-Tora”, soglasno obŝestvíenno-nacíonalnyu prigovoru prihožan″ Trokskoj karaimskoj kenasy ot″ 31 avgusta 1913 goda. Biblioteka Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk, BWLAN F301-343, fol. 3 r – 3 v. Google Scholar
Ministerstvo narodnogo prosveŝeniâ (14.06.1864): Položenie o načal’nyh narodnyh učiliŝah. W: Sbornik postanovlenii po Ministerstvu narodnogo prosveŝeniâ (3), s. 1342–1350, dostępne na stronie internetowej: http://www.hrono.ru/dokum/1800dok/18640714.php w dniu 20.11.2015. Google Scholar
Ministerstvo narodnogo prosveŝeniâ (25.05.1874): Položenie o načal’nyh narodnyh učiliŝah. W: Sbornik postanovlenii po Ministerstvu narodnogo prosveŝeniâ (6), s. 223–234, dostępne na stronie internetowej: http://www.detskiysad.ru/raznlit/istped007.html w dniu 20.12.2015. Google Scholar
Ministerstvo narodnogo prosveŝeniâ (22.04.1911 r.): O vvedenii vseobŝego načal’nogo obučeniâ v Rossijskoj imperii, w: Programma reform P.A. Stolypina. Dokumenty i materialy. Moskva: Rossijskaâ Političeskaâ Enciklopediâ (t. 2), dostępne na stronie internetowej: http://www.doc20vek.ru/node/1638 w dniu 20.11.2015. Google Scholar
Ministerstvo narodnogo prosveŝeniâ (25.06.1912 r.): Položenie o vysših načal’nyh učiliŝah, W: Polnoe sobranie zakonov Rossijskoj imperii za 1912, T.32, 949-958, dostępne na stronie internetowej: http://www.hrono.ru/libris/stolypin/stpn1_82.htmlw dniu 20.11.2015. Google Scholar
Abkowicz, Mariola (2014): Na tropach dziejów rodziny. Awazymyz 3 (44), 4–7. Google Scholar
Abkowicz, Rafał (1999): Wspomnienie. Awazymyz (2), s. 4–5. Google Scholar
Charczenko, Izaak (1925): On jednak będąc miłosierny? (Ze wspomnień starca sędziwego Z. M.). Myśl Karaimska 1 (2), s. 29–32. Google Scholar
Čehov, H., V. (1923): Tipy russkoj školy v ih istoričeskom razvitii. Moskva: Izd. T-va „Mir”, s. 42. Google Scholar
Eršova, O. I. (2006): Razvitie načalnogo narodnogo obrazovaniâ v Vilenskom učebnom okruge v 70–90 gg. XIX v., w: Pracy gístaryčnaga fakul’tèta BDU, red. U. K. Koršuk, t. 1. Mínsk: BDU, s. 226–230. Google Scholar
Jędrych, Michał (2010): Polityka oświatowa caratu w Królestwie Polskim w XIX w., dostępne na stronie internetowej: http://historia.org.pl/2010/08/20/polityka-oswiatowa-caratu-w-krolestwie-polskim-w-xix-w/#identifier_0_7854 w dniu 20.11.2015. Google Scholar
Pawelec, Lidia (2009): Reformy szkolne w pierwszej połowie XIX wieku. Biuletyn Historii Wychowania (25), s. 71–81. Google Scholar
Špakovskíj, A. I. (1913): Vybory mladšago gazzana. Karaimskoe Slovo (1), s. 16. Google Scholar
Szymański, Leonard (1983): Zarys polityki caratu wobec szkolnictwa ogólnokształcącego w Królestwie Polskim w latach 1815-1915: AWF (Studia i Monografie Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, t. 4). Google Scholar
Autorzy
Mariola Abkowiczinfo@karaimi.org
Katedra Studiów Azjatyckich Uniwerstetu im. Adama Mickiewicza; Związek Karaimów Polskich Polska
https://orcid.org/0000-0001-6188-5955
Bibliotekarz, karaimoznawca, pracownik dydaktyczny w Zakładzie Hebraistyki, Arameistyki i Karaimoznawstwa Katedry Studiów Azjatyckich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydawca i redaktor naczelny historyczno-społeczno-kulturalnego kwartalnika karaimskiego „Awazymyz”. Redaktorka książek i autorka artykułów poświęconych tematyce karaimskiej. Swe zainteresowania badawcze skupia przede wszystkim na antroponimii karaimskiej, karaimskim życiu społecznym, a także na historii społeczności karaimskich w Trokach i Wilnie w XIX i XX w. oraz w powojennej Polsce. Jako przedstawiciel społeczności karaimskiej bierze udział w pracach Komisji Wspólnej Mniejszości Narodowych i Rządu. Przewodnicząca Zarządu Związku Karaimów Polskich i członek Zarządu Fundacji Karaimskie Dziedzictwo. Adres do korespondencji: mariola.abkowicz@amu.edu.pl.
Statystyki
Abstract views: 122PDF downloads: 94
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.
Inne teksty tego samego autora
- Mariola Abkowicz, Przemysław Rotengruber, Dylematy integracyjne mniejszości karaimskiej , Almanach Karaimski: Tom 10 (2021)
- Mariola Abkowicz, Status społeczny rodziny karaimskiej na przykładzie historii rodziny Kobeckich w XVII-XX w , Almanach Karaimski: Tom 10 (2021)
- Mariola Abkowicz, Działalność organizacyjna Karaimów z pierwszej fali emigracji rosyjskiej w przededniu II wojny światowej na podstawie korespondencji z hachanem Serają Szapszałem , Almanach Karaimski: Tom 3 (2014)
- Mariola Abkowicz, Diariusz trocki jako źródło do badań nad historią samorządu trockiego oraz społeczności karaimskiej w Trokach w latach 1918–1927 , Almanach Karaimski: Tom 6 (2017)
- Mariola Abkowicz, Anna Sulimowicz, Nowe dane o biografii karaimskiego poety Szymona Kobeckiego , Almanach Karaimski: Tom 5 (2016)
- Mariola Abkowicz, Lustracje i spisy rewizyjne podatników jako źródło do badań antroponimicznych, demograficznych i genealogicznych społeczności karaimskiej w XVIII i XIX wieku , Almanach Karaimski: Tom 11 (2022)
- Joanna Kulwicka-Kamińska, Galina Miškinienė, Mariola Abkowicz, The Beginnings of Turkology in Eastern Europe and its Importance for Turkic Minorities. Commemorating the 50th Anniversary of Prof. Ananiasz Zajączkowski’s and the 80th anniversary of Leon Kryczyński’s deaths , Almanach Karaimski: Tom 8 (2019)
- Mariola Abkowicz, Karaimi we Wrocławiu , Almanach Karaimski: Tom 1 (2007)
- Mariola Abkowicz, Informacje dla autorów , Almanach Karaimski: Tom 2 (2013)
