Aleksander Mardkowicz jako kolekcjoner i popularyzator folkloru karaimskiego
Mariusz Pawelec
lip3012@gmail.comUniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych (Polska)
Abstrakt
Postać łuckiego Karaima Aleksandra Mardkowicza (1875–1944) znana jest z aktywnej działalności na polu wydawniczo-literackim. Warto jednak przypomnieć, że był nie tylko poetą, pisarzem, dziennikarzem i wydawcą, ale również kolekcjonerem i popularyzatorem folkloru karaimskiego. To dzięki jego niestrudzonej pasji gromadzenia przysłów i powiedzeń dawnych Karaimów bogactwo ich narodowej kultury zostało ocalone od zapomnienia.
Słowa kluczowe:
Aleksander Mardkowicz, przysłowia karaimskie, karaimska literaturaBibliografia
Bibliografia
A.M. [Mardkowicz, Aleksander], Szkice karaimskie, „Karaj Awazy” 10, 1936, dodatek s. 11–15. Google Scholar
Akhiezer, Golda, Karaites, Eastern European, [w:] Encyclopedia of Jewish folklore and traditions, eds. R. Patai, H. Bar-Itzhak, New York: M.E. Sharpe, Inc. 2013, s. 293–296. Google Scholar
Andrunik, Agnieszka, Bibliografia etnografii polskiej za lata 1934-1939, Łódź – Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 1996, ss. 125. Google Scholar
Baron, Salo Wittmayer, A Social and Religious History of the Jews, vol. III, New York: Columbia University Press 1937, ss. 406. Google Scholar
Bibljografja, „Nowa Książka. Czasopismo poświęcone krytyce literackiej i naukowej oraz bibliografii” 1936, 1, s. 44–64. Google Scholar
Bodaninskij, A.A.[Ali Abdurefievič] [i in.], Poslovicy, pogovorki i primety krymskih tatar, red. A.N. Samojlovič, P.A. Falev, Simferopol’: Izd. Tavričeskogo gubernskogo zemstva 1914, ss. 67. Google Scholar
Dubiński, Aleksander, Poslovicy i pogovorki trakajskich karaimov, „Rocznik Orientalistyczny” 38, 1976, s. 117–127. Google Scholar
Dubiński, Aleksander, Z dziejów badań nad językiem i literaturą karaimską (od końca XIX w.), „Przegląd Orientalistyczny” 1960, 2 (34), s. 145–156. Google Scholar
Hoffman, Jakub (red.), Bibljografia Wołynia, „Rocznik Wołyński” 5-6, 1937, s. 408–521. Google Scholar
İbrahimoğlu, Çağatay Bediî, Karay Türkleri hakkında bir bibliografya denemesi, „Türk Kültürü Araştırmaları” 1, 1964, s. 170–179. Google Scholar
Jankowski, Henryk, Bikenesh Bakkal’s proverbs and some features of the sound system of Crimean Karaim, [w:] Turcology and linguistics. Éva Ágnes Csató Festschrift, eds. N. Demir, B. Karakoç, A. Menz, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayinlari 2014, s. 237–251. Google Scholar
Kokenaj, B[orys], Ata sezłeri Kyrymły Karajłarnyn, „Karaj Awazy” 8, 1935, s. 19–22. Google Scholar
Kokenaj, B[orys], Medżuma, karaj bitigi, „Karaj Awazy” 6, 1933, s. 14–17. Polski przekład: Medżuma – karaimska książka, tł. A. Sulimowicz, „Awazymyz” 2007, 2 (16), s. 3–5. Google Scholar
Kokizov, Dawid, Russkij âzyk ili tatarskij, „Karaimskaâ žizn’” 1911, 2, s. 34–36. Google Scholar
Kot, Serhij, Ošurkevič, Oleksij, Volins’kij kraêznavčij muzej. Dolâ kul’turnih skarbiv Ukraїni nid čas Drugoї svitovoї vijni: arhivi, biblioteki, muzeї, t. 1. Kiїv – Bremen: Ukraїnoznavstvo 1996, s. 75. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz [rec.], A. Mardkowicz, Karaim, jego życie i zwyczaje w przysłowiach ludowych, Łuck 1935, str. 20, „Myśl Karaimska” 11, 1935-1936, s. 93–94. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz, Karaimische Texte im Dialekt von Troki, Prace Komisji Orjentalistycznej Polskiej Akademii Umiejętności nr 11, Kraków 1929, ss. LXXIX, 311. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz, Karaimskie wydawnictwa A. Mardkowicza, „Myśl Karaimska” 10, 1932-1934, s. 108–112. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz, Materjały karaimskie ś.p. Jana Grzegorzewskiego, „Myśl Karaimska” 10, 1932-1934, s. 19–28. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz, Sprawozdanie z wycieczki naukowej do Karaimów w Wilnie i Trokach, odbytej w dniach od 22 maja do 3 czerwca 1925, „Sprawozdania Akademii Umiejętności” 30, 1925, 6, s. 25–29. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz [rec.], W.I. Fiłonienko: Atalar Sozy, karaimskie poslovicy i pogovorki, odbitka z Izwiestija Tawricz. O-wa Istor. Archeol. i Etnogr., tom III (60), Symferopol 1929, str. 1–16 oraz W.I. Fiłonienko: Materialy po izučeniju karaimskoj narodnoj poezii – poslovicy i pogocorki, odbitka z Izwiestija Krymskogo Pedagogiczeskogo Instituta, tom III, Symferopol 1930, str. 1–14, „Myśl Karaimska” 3–4, 1930–1931, s. 60–61. Google Scholar
Kulecka, Alicja, Nabytki Archiwum PAN w latach 1994-1995, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1996, 3-4, s. 217–224. Google Scholar
[Mardkowicz, Aleksander] (opr.), „Azar azar – chudzura turar”, „Karaj Awazy” 6, 1933, s. 13. Google Scholar
[Mardkowicz, Aleksander], Biźnin „ata sezłerimiz”, [w:] Łuwachłar dert jiłha (5693-5696), Łuck 1932, s. 17–19. Polski przekład: Słowa naszych przodków, tł. A. Sulimowicz, „Awazymyz” 2014, 1 (42), s. 15–18. Google Scholar
[Mardkowicz, Aleksander], Garść przysłowi karaimskich, „Karaj Awazy” 10, 1936, dodatek s. 20a. Google Scholar
Mardkowicz, Aleksander, Karaim, jego życie i zwyczaje w przysłowiach ludowych, nakładem autora, Łuck 1935, ss. 20. Google Scholar
[Mardkowicz, Aleksander] (opr.), Kart da kartajmahan sezłer, „Karaj Awazy” 8, 1935, s. 2–7. Google Scholar
Mardkowicz (Kokizow), Aleksander, Okruchy ze stołu ojców. (Garść przysłów karaimskich), „Myśl Karaimska” 12, 1937-1938, s. 105–108. Google Scholar
Oy, Aydin, Tarih boyunca Türk atasözleri, İstanbul: Türkiye İs Bankasi Kültür 1972, ss. 398. Google Scholar
Pawelec, Mariusz, Nowe szczegóły z biografii Aleksandra Mardkowicza (1875–1944), „Almanach Karaimski” 4, 2015, s. 19–32. Google Scholar
Płaskowicka-Rymkiewicz, Stanisława, Przysłowia tureckie, „Literatura Ludowa. Dwumiesięcznik naukowo-literacki” 1966, 2-3, s. 75–86. Google Scholar
Prohorov, Dmitrij, Folk’lornye sûžety i motivy na stranicah karaimskih periodičeskih izdanij serediny XIX – načala XX veka, [w:] Ustnoe i knižnoe v slavânskoj i evrejskoj kul’turnoj tradicii, vypusk 44, red. O.V. Belova i in., Moskva: Centr naučnyh rabotnikov i prepodavatelej iudaiki v vuzah „Sèfer”, Institut slavânovedeniâ Rossijskoj akademii nauk 2013, s. 141–169. Google Scholar
Przegląd piśmiennictwa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1936, 2, s. 227–326. Google Scholar
Orjent polski: Przysłowia karaimskie, „Wschód-Orient. Kwartalnik poświęcony sprawom Wschodu” 1935, 3 (19), s. 43–44. Google Scholar
Shapira, Dan, The Turkic languages and literatures of the East European Karaites, [w:] Karaite judaism. A guide to its history and literary sources, ed. M. Polliack, Leiden: Brill 2003, s. 657–707. Google Scholar
Stanek, Kamila, Co o pracy mówią stare karaimskie porzekadła, „Awazymyz” 2017, 1 (54), s. 16–17, (cz. 2) 2 (55), s. 20–21. Google Scholar
Stanek, Kamila, Karaimskie przysłowia o gościnności, „Awazymyz” 2015, 4 (49), s. 14–16. Google Scholar
Stanek, Kamila Barbara, Kobieta w «Karaim. Jego życie i zwyczaje w przysłowiach ludowych» Mardkowicza – punkt wyjścia do analizy porównawczej postrzegania kobiety w przysłowiach karaimskich, tureckich i polskich, „Almanach Karaimski” 4, 2015, s. 47–63. Google Scholar
Stanek, Kamila, Ogień i woda w przysłowiach karaimskich, „Awazymyz” 2014, 1 (42), s. 18–21. Google Scholar
Sprawozdanie z działalności Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za lata 1935–1937, nakładem Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Łuck 1938, ss. 61. Google Scholar
Zajączkowski, Ananiasz, Elementy tureckie na ziemiach polskich, „Rocznik Tatarski” 2, 1935, s. 199–228. Google Scholar
Zajączkowski, Ananiasz, Listy do Aleksandra Mardkowicza, „Almanach Karaimski” 2, 2013, s. 165–187. Google Scholar
Zajączkowski, Włodzimierz, Polonya’da Türklerin etnografya ve folkloru ile ilgili bibliografya, „Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı 1975”, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi 1976, s. 223–244. Google Scholar
Zajączkowski, Włodzimierz, Przysłowia, powiedzenia i formułki Karaimów trockich, „Myśl Karaimska” 1947, seria nowa 2, s. 53–65. Google Scholar
Autorzy
Mariusz Paweleclip3012@gmail.com
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych Polska
Doktor nauk humanistycznych, badacz kultury religijnej, edytor materiałów źródłowych do dziejów stosunków wyznaniowych w epoce nowożytnej. Pracownik dydaktyczny Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Członek Polskiego Towarzystwa Badań Reformacji oraz międzynarodowej Komisji do Badań nad Reformacją w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej przy Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor rocznika „Almanach Karaimski”, autor (bądź współautor) siedmiu publikacji książkowych oraz szeregu artykułów i opracowań.
Statystyki
Abstract views: 147PDF downloads: 52 PDF downloads: 40
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.
Inne teksty tego samego autora
- Mariusz Pawelec, Rolnicze święto «Orach toju» w obrzędowości Karaimów Wileńszczyzny okresu międzywojennego , Almanach Karaimski: Tom 9 (2020)
- Mariusz Pawelec, Tadeusza Czackiego spotkania z Karaimami , Almanach Karaimski: Tom 6 (2017)
- Mariusz Pawelec, Listy do Wilna , Almanach Karaimski: Tom 2 (2013)
- Mariusz Pawelec, Wybrane źródła do dziejów gminy karaimskiej w Haliczu oraz jej prawnej pozycji w Cesarstwie Austriackim w XIX w. , Almanach Karaimski: Tom 10 (2021)
- Mariusz Pawelec, Nowe szczegóły z biografii Aleksandra Mardkowicza (1875–1944) , Almanach Karaimski: Tom 4 (2015)
- Mariusz Pawelec, Petr Kaleta, Tajemné etnikum z Krymu. Osudy příslušníků karaimské emigrace do meziválečného Československa, Koniasch Latin Press, Praha 2015, ss. 423, il., mapy, indeks osobowy, ISBN 978-80-87773-28-4. , Almanach Karaimski: Tom 4 (2015)
- Mariusz Pawelec, Muzułmańskie echa wizyty Hadży Seraji Szapszała w Jugosławii w 1936 roku , Almanach Karaimski: Tom 5 (2016)
- Mariusz Pawelec, Stefan Gąsiorowski, Zarach Zarachowicz i jego wyniesienie na urząd hazzana w Haliczu w 1929 r. Przyczynek do dziejów liturgii karaimskiej. „Kwartalnik Historii Żydów”, nr 4 (244) 2012, s. 573–581. , Almanach Karaimski: Tom 4 (2015)
- Mariusz Pawelec, Publicystyka Aleksandra Mardkowicza dotycząca tematyki prawa notarialnego. , Almanach Karaimski: Tom 7 (2018)
- Mariusz Pawelec, Listy Ananiasza Zajączkowskiego do Seraji Szapszała i Aleksandra Mardkowicza , Almanach Karaimski: Tom 2 (2013)