Rękopis z archiwum Aleksandra Mardkowicza zawierający przysłowia i maksymy w północno-zachodnim ‎dialekcie języka karaimskiego

Anna Sulimowicz-Keruth

anna.sulimowicz@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski, Wydział Orientalistyczny, Zakład Turkologii i Ludów Azji Środkowej (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4560-8936

Abstrakt

W prywatnym archiwum Aleksandra Mardkowicza (1875–1944), łuckiego działacza społecznego, pisarza i wydawcy, znajduje się niewielki rękopis w północnozachodnim dialekcie języka karaimskiego. Zawiera on osiem przysłów oraz tekst o charakterze dydaktyczno-moralistycznym skopiowany z niezidentyfikowanego źródła. Rękopis został sporządzony prawdopodobnie w początkach lat 30. XX w. przez Rafała Grygulewicza (1905–1992), karaimskiego działacza młodzieżowego z Poniewieża (Panevežys). Artykuł zawiera edycję treści manuskryptu wraz z tłumaczeniem, słowniczkiem i facsimile. Dostarcza również informacji biograficznych o kopiście, jak też o okolicznościach powstania rękopisu.


Słowa kluczowe:

dialekt północnozachodni języka karaimskiego, Karaimi w Poniewieżu, Aleksander Mardkowicz, Rafał Grygulewicz, przysłowia karaimskie

Bibliografia

Bohak, Gideon. 2013. Rabbanite magical texts in Karaite manuscripts. „Karaite Archives” 1: 17–34.‎ Google Scholar

Dubiński, Aleksander. 1976. Poslovicy i pogovorki trakajskich karaimov. RO 38: 117–127. ‎ Google Scholar

Firkovičius, Mykolas (ed.). 2000. Šelomonun Mašallary. Ankara.‎ Google Scholar

Harviainen, Tapani. 1997. Three Hebrew Primers, the Pronunciation of Hebrew among the Karaims in the Crimea, and ‎Shewa. W: E. Wardini (red.), Built on Solid Rock. Studies in Honour of Professor Ebbe Egede Knudsen on the Occasion ‎of his 65th Birthday April 11th 1997. Oslo: 102–114.‎ Google Scholar

Jankowski, Henryk. 2014. Two Karaim religious poems by Isaac ben Abraham Troki. „Karaite Archives” 2: 35–57.‎ Google Scholar

Jaroszyńska, Irena. 2016. Z dziejów Karaimów północnolitewskich. „Awazymyz” 4 (53): 4–9.‎ Google Scholar

KA 1932 = Karyndas jirakt — dzany juwukt. 1932. KA 2 (4): 27.‎ Google Scholar

KA 1933a = Tirliginden Poniewież-dzymatnyn. KA 5: 17; ‎ Google Scholar

KA 1933b = Tirliginden Poniewież dzymatnyn. KA 6: 21–22‎ Google Scholar

Karaimsko-russko-pol’skij slovar’. Baskakov, N. A., Zajončkovskij, A., Šapšal, S. M. (red.). Moskva 1974.‎ Google Scholar

Kowalski, Tadeusz. 1929. Karaimische Texte im Dialekt von Troki. (= Prace Komisji Orjentalistycznej Polskiej ‎Akademji Umiejętności 11). Kraków.‎ Google Scholar

Lasker, Daniel J. 2011. The Life and Works of Simhah Isaac Lutski – A Preliminary Intellectual Profile of an Eighteenth-‎Century Volhynian Karaite. W: Shapira, Dan D.Y., Lasker, Daniel J. (red.). Eastern European Karaites in the Last ‎Generations, Jerusalem: 36–56.‎ Google Scholar

Mann, Jacob. 1931. Texts and Studies in Jewish History and Literature. Volume II: Karaitica, New York [II wydanie: New ‎York 1972].‎ Google Scholar

‎[Mardkowicz, Aleksander]. 1932. Biźnin „ata sezłerimiz”. W: Łuwachłar dert jiłha (5693–5696), Łuck: 17–19. [Przekład ‎na j. polski: A. Mardkowicz. 2014. Słowa naszych przodków. Przeł. A. Sulimowicz. „Awazymyz” 1 (42): 15].‎ Google Scholar

‎[Mardkowicz, Aleksander]. 1933. „Azar azar – chudzura turar”. KA 6: 13.‎ Google Scholar

‎[Mardkowicz, Aleksander]. 1935. Kart da kartajmahan sezłer. KA 8: 2–7.‎ Google Scholar

Mardkowicz, Aleksander. 1935a. Karaj sez bitigi : Słownik karaimski. Karaimisches Wörterbuch. Łuck.‎ Google Scholar

Mardkowicz, Aleksander. 1935b. Karaim, jego życie i zwyczaje w przysłowiach ludowych. Łuck.‎ Google Scholar

‎[Mardkowicz, Aleksander]. 1936. Garść przysłowi karaimskich. KA 1936: 21a)‎ Google Scholar

Mardkowicz (Kokizow), A., 1939. Okruchy ze stołu ojców: (Garść przysłów karaimskich), MK 12 (1937–1938).‎ Google Scholar

MK 1936 = Z życia Karaimów w Polsce. 1936. MK 11 (1935–1936): 115.‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2010. North-Western and Eastern Karaim Features in a Manuscript Found in Łuck. W: Mańczak-‎Wohlfeld, E., Podolak, B. (red.). Studies on the Turkic word. A Festschrift for Professor St. Stachowski on the Occasion ‎of His 80th birthday. Kraków: 75–94.‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2011. Unknown Lutsk Karaim Letters in Hebrew script (19th–20th Centuries). A Critical Edition (= ‎Studia Turcologica Cracoviensia 12). Kraków.‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2012. A North-Western Karaim manuscript found in Lutsk. A case of dialect mingling?. SLUIC 129: 139–‎‎162. ‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2013a. Karaim letters of Jehoszafat Kapłanowski. I. A critical edition. SLUIC 130: 237–257. ‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2013b. Karaim letters of Jehoszafat Kapłanowski. II. Linguistic analysis. SLUIC 130: 259–276. ‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2014a. An early North-Western Karaim Bible translation from 1720. Part 1. The Torah. „Karaite ‎Archives” 2: 109–141.‎ Google Scholar

Németh, Michał. 2014b. A historical phonology of western Karaim. Alveolars and front labials in the south-western ‎dialect. SLUIC 131: 247–267.‎ Google Scholar

Olach, Zsuzsanna. 2012. A Halich Karaim Bible Translation. Uppsala.‎ Google Scholar

Olach, Zsuzsanna. 2016. Emergence of a New written Culture: The use of Hebrew script among the Krimchaks and the ‎Karaim. „Acta Orientalia Vilnensia” 13: 61–78.‎ Google Scholar

ON 1938 = Janhy hanhala da šarajat. 1938. „Onarmach” 2, artarych aj 5698 [marzec-kwiecień 1938]: 25–26.‎ Google Scholar

Rudkowski, Sergiusz. 1931. Korutkan dżuwaherłer. KA 2: 19–20.‎ Google Scholar

SO 2015 = Sentencje ojców. 2015. Przełożył Michał Friedman. Kraków.‎ Google Scholar

Sulimowicz, Józef. 1968. Mistar i halicko-karaimskie surałar. „Roczniki Biblioteczne” 12: 37–49.‎ Google Scholar

UBG = Uwspółcześniona Biblia Gdańska. https://www.bible.com/pl/versions/2149-ubg-uwspolczesniona-biblia-‎gdanska [dostęp: 22.07.2019]‎ Google Scholar

Zajączkowski, Ananiasz. 1932. Sufiksy imienne i czasownikowe w języku zachodniokaraimskim (przyczynek do ‎morfologji języków tureckich). Les suffixes nominaux et verbaux dans la langue des Karaïms occidentaux ‎‎(contribution à la morphologie des langues turques). (= Prace Komisji Orjentalistycznej Polskiej Akademji ‎Umiejętności 15). Kraków.‎ Google Scholar

Zajączkowski, Ananiasz. 1934. Przekłady Trenów Jeremiasza w narzeczu trocko-karaimskiem. RO 8: 181–192.‎ Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2019-12-30

Cited By / Share

Sulimowicz-Keruth, A. (2019). Rękopis z archiwum Aleksandra Mardkowicza zawierający przysłowia i maksymy w północno-zachodnim ‎dialekcie języka karaimskiego. Almanach Karaimski, 8, 175–201. https://doi.org/10.33229/ak.2019.8.5

Autorzy

Anna Sulimowicz-Keruth 
anna.sulimowicz@uw.edu.pl
Uniwersytet Warszawski, Wydział Orientalistyczny, Zakład Turkologii i Ludów Azji Środkowej Polska
https://orcid.org/0000-0003-4560-8936

Doktor nauk teologicznych, adiunkt w Zakładzie Turkologii i Ludów Azji Środkowej Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz adiunkt Instytucie Językoznawstwa i Przekładoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Pełni funkcję sekretarza Związku Karaimów Polskich w RP i członka zarządu Fundacji Karaimskie Dziedzictwo, jest członkiem kolegiów redakcyjnych czasopism „Awazymyz” i „Almanach Karaimski”. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół zagadnień dotyczących dziejów i kultury Karaimów, ze szczególnym uwzględnieniem karaimskich społeczności Łucka i Halicza. Jest autorką licznych publikacji z tego zakresu, a także przekładów z literatury karaimskiej. W ramach działalności dydaktycznej prowadzi zajęcia ze współczesnego języka tureckiego i klasycznej literatury tureckiej. Zajmuje się również działalnością translatorską – przełożyła na język polski m.in. powieści laureata literackiej nagrody Nobla, Orhana Pamuka.



Statystyki

Abstract views: 127
PDF downloads: 45


Licencja

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.