Hagada trockokaraimska
Henryk Jankowski
henryk.jankowski@amu.edu.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Neofilologii, Katedra Studiów Azjatyckich, ) (Польща)
https://orcid.org/0000-0003-2576-1204
Анотація
Niniejszy artykuł jest krytycznym wydaniem hagady trockokaraimskiej lub północno-zachodnio-karaimskiej na podstawie niedatowanego rękopisu, przypuszczalnie 19-wiecznego, oraz wydania drukiem Feliksa/Pinahasa Maleckiego z 1900 r. Wydanie Maleckiego jest prawdopodobnie oparte na innym, lecz dość podobnym rękopisie. Za tekst główny przyjęto rękopis jako źródło starsze. Na domiar, Malecki jako słynny uczony karaimski i przywódca duchowny poczynił w tekście pewne adaptacje językowe. Artykuł odsyła niekiedy do współczesnego wydania Firkovičiusa (1999) oraz do wersji krymskokaraimskich, jakkolwiek porównanie tekstu hagady trockokaraimskiej z krymskokaraimską nie jest celem artykułu. Ponieważ hagada karaimska składa się głównie z cytatów biblijnych, wszystkie wersy biblijne utożsamiono i oznaczono. Oznaczono też wersy niebiblijne. We wstępie jest mowa o wszystkich podstawowych zagadnieniach dotyczących karaimskiej hagady wschodnioeuropejskiej z odniesieniami do egipskokaraimskiej. Wydanie składa się ze wstępu, transkrypcji, tłumaczenia polskiego, uwag w przypisach, słowniczka oraz faksymilów.
Ключові слова:
haggada, język karaimskie trocki, rękopis, wydanie 1900Посилання
Посилання
Altbauer, Mosché. 1980. O tendencjach dehebraizacji leksyki karaimskiej i ich wynikach w Słowniku karaimsko-rosyjsko-polskim. Harvard Ukrainian Studies 3–4,1, 51–60. Google Scholar
Anonim. 2003. An Introduction to Karaite Judaism: History, Theology, Practice, and Custom. New York: Al-Qirqisani Center for the Promotion of Karaite Studies. Google Scholar
Aqtay, Gulayhan i Henryk Jankowski. 2015. A Crimean Karaim-English Dictionary. 10 000 entries. Poznań: Department of Asian Studies. Google Scholar
Baskakow, N. A., A. Zajączkowski i S. M. Szapszał (red.) 1974. Karaimsko-russko-poĺskij slovaŕ. Słownik karaimsko-rosyjsko-polski. Moskva: Russkij jazyk. Google Scholar
Clauson, Sir Gerard. 1972. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford UP. Google Scholar
Comey, Arie i Naomi Tzur. 2006. New User-friendly English–Hebrew Hebrew–English Dictionary. Tel Aviv: Achiasaf Publishing House. Google Scholar
Firkovičius, Mykolas. 1998. Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari. 1 bitik: Ochumach üćiuń kieniesada. Vilnius: Baltos Lankos. Google Scholar
Firkovičius, Mykolas. 1999. Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari. 2 bitik. Ochumach üćiuń adie vahdalarynda. Vilnius: Baltos Lankos. Google Scholar
Firkowicz, Szymon. 1935. Kołtchałar. Krótkie modlitwy karaimskie. Wilno: The author’s publication. Google Scholar
Henderson, E. 1826. Biblical Researches and Travels in Russia, including a Tour in the Crimea and the Passage through Caucasus. London: James Nisbet. Google Scholar
Jankowski, Henryk, Gulayhan Aqtay, Dorota Cegiołka, Tülay Çulha i Michał Németh. 2019a. The Crimean Bible. Vol 1: Critical edition of the Pentateuch, Five Scrolls, Psalms, Proverbs, Job, Daniel, Ezra and Nehemiah. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag [Turcologica 119]. Google Scholar
Jankowski, Henryk, Gulayhan Aqtay, Dorota Cegiołka, Tülay Çulha i Michał Németh. 2019b. The Crimean Bible. Vol 2: Translation. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag [Turcologica 119]. Google Scholar
Klein, E. 1987. A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English. Jerusalem, Tel Aviv: Carta Jerusalem, The University of Haifa. Google Scholar
Kowalski, Tadeusz. 1929. Karaimische Texte im Dialekt von Troki. Kraków: Polska Akademja Umiejętności. Google Scholar
Syzdykova, R. G. i K. Š. Husain (red.). 2001. Kazahsko-russkij slovaŕ. Okolo 50000 slov. Almaty: Dajk-Press. Google Scholar
Malecki, Pinaḥas. 1900. Seder hallel haq-qaṭan ke-minhag benei miqraʾ qodeš. Vilna: Pirožnikov [stopka rosyjska: Maleckìj, F. A. 1900. Seder″ Gallel′ Gakkatan″. Slavoslovie na pashu po obrjadu karaimov″. Viĺna: I. Ì. Pirožnikov]. Google Scholar
Mardkowicz, Aleksander. 1935. Karaj sez-bitigi. Słownik karaimski. Karaimisches Wörterbuch. Łuck: Richter. Google Scholar
Olach, Zsuzsanna. 2013 A Halicz Karaim Translation of Hebrew Biblical Texts. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. Google Scholar
Peter, ks. Michał i ks. Marian Wolniewicz (red.). 2003. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Stary Testament. Tom pierwszy. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha. Google Scholar
Polliack, Meira (red.). 2003. Karaite Judaism. A Guide to its History and Literary Sources. Leiden, Boston: Brill. Google Scholar
Poznański, Samuel. 1909. Die karäische Literatur der letzten dreissig Jahre (1878– 1908). Zeitschrift für Hebräische Bibliographie 13, 110–18, 140–51, 180–81. Google Scholar
Poznański, Samuel. 1913. Karäisch-tatarische Literatur. Keleti Szemle 13, 37–47. Google Scholar
Pirik, Šelomo Avraham. 1901. Haggada u hallel haq-qaṭan le-ʿerev pesaḥ ke-minhag haq-qaraʾim ʿim haʿtaqa be-šefat rusit; stopka rosyjska: Pirik″, S. A. 1901. Gagada t.e. skazanìe na pashu po obrjadu Karaimov″. Karaimskij tekst″ s″ doslovnym″ russkim″ perevodom″. Odessa: A. M. Dyhno]. Google Scholar
Sirghani, Jeshua. 1903. Seder haggada šel ḥag hap-Pesaḥ kefi minhag ha-Yerušalaim haq-qaraʾim; opublikowana także w Budapeszcie, zob. Walfish 2003: 942 oraz Walfish i Kizilov 2011:462, nr 5395]. Google Scholar
Sklare, David. 2003. A Guide to Collections of Karaite Manuscripts. W: Polliack, Meira (red.), 893–924. Google Scholar
Trevisan Semi, Emanuela. 1991. A Brief Survey of Present-day Karaite Communities. The Jewish Journal of Sociology 33,2, 97–100. Google Scholar
Urbaniak, Paulina. 2001. Wpływy arabskie w języku karaimskim. Poznań [niepublikowana rozprawa magisterska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Katedra Orientalistyki]. Google Scholar
Walfish, Barry D. 2003. Karaite Press and Printing. W: Polliack, Meira (red.), 925–59. Google Scholar
Walfish, Barry Dov, and Kizilov, Mikhail. 2011. Bibliographia Karaitica: An Annotated Bibliography of Karaites and Karaism. Leiden: Brill. Google Scholar
Wehr, Hans. (red. J. Milton Cowan). 1980. A Dictionary of Modern Written Arabic. Arabic–English. Beirut, London: Librairie du Liban, MacDonald & Evans. Google Scholar
Yaron, Y., Qanaï, A. 2000. Passover Haggadah: According to the Custom of the Karaite Jews of Egypt. Pleasanton: The Karaite Jews of America. Google Scholar
Zajączkowski, Ananiasz. 1926. Literatura karaimska (Szkic bibliograficzny). Myśl Karaimska 1,3, 7–17. Google Scholar
Zajączkowski, Ananjasz. 1929. Unikanie wyrażeń antropomorficznych w przekładach karaimskich. Myśl Karaimska 2,2 (7), 9–24. Google Scholar
Zajączkowski, Ananiasz. 1932. Sufiksy imienne i czasownikowe w języku zachodniokaraimskim (Przyczynek do morfologji języków tureckich). Les suffixes nominaux et verbaux dans la langue des Karaïms occidentaux (Contribution à la morphologie des languaes turques). Avec résumé français. Kraków: Polska Akademja Umiejętności. Google Scholar
Zajączkowski, Włodzimierz. 1962. Die arabischen und neupersischen Lehnwörter im Karaimischen. Folia Orientalia 3, 177–212. Google Scholar
##libcom.authors##
Henryk Jankowskihenryk.jankowski@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Neofilologii, Katedra Studiów Azjatyckich, ) Польща
https://orcid.org/0000-0003-2576-1204
Profesor w Katedrze Studiów Azjatyckich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Językoznawca, turkolog i hungarysta, założyciel poznańskiej turkologii. Jest autorem i współautorem blisko 200 publikacji, w tym kilku książek i wielu artykułów, publikowanych w polskich i światowych wydawnictwach, takich jak De Gruyter, Brill i Harrassowitz, zapraszany do udziału w wydawnictwach ogólnych i monograficznych, takich jak Handbook of Jewish Languages, Word-formation: An International Handbook of the Languages of Europe, Encyclopedia of Hebrew Language and Linguistics, Encyclopedia of Turkic Languages and Linguistics (w przygotowaniu). Przez wiele lat zajmował się turkijskimi językami Krymu: krymskotatarskim, krymskotureckim, krymskokaraimskim i krymczackim. Inne języki z obszaru jego zainteresowań to turecki, kazachski, kirgiski i uzbecki. Wiele prac poświęcił też piśmiennictwu Tatarów litewsko-polskich.
##libcom.statistics##
Abstract views: 157PDF downloads: 79
Ліцензія
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.
Статті цього автора (авторів), які найбільше читають
- Henryk Jankowski, The etymology of Karaim kybyn ‘pie’ , Almanach Karaimski: Том 10 (2021)
- Henryk Jankowski, Wkład Hadży Seraji Szapszała do turkologii , Almanach Karaimski: Том 3 (2014)