Wkład Hadży Seraji Szapszała do turkologii
Tryb złożyczący i udział w <i>Słowniku karaimsko-rosyjsko-polskim</i>
Henryk Jankowski
henko@amu.edu.plDepartment of Asian Studies, Adama Mickiewicz University (Pologne)
Résumé
Celem artykułu jest ocena części wkładu Hadży Seraji Szapszała do badań turkologicznych, a mianowicie artykułu z 1939 o przyrostku -γur(u) ~ -γyr(y) oraz jego udziału w pracach nad Słownikiem karaimsko-rosyjsko-polskim. O ile słownik jest bardzo dobrze znany w środowisku turkologicznym i wykorzystywały go w swych badaniach szerokie rzesze badaczy, wspomniany artykuł pozostaje do dziś niemal zupełnie niezauważony. W artkule tym Szapszał omawia przyrostek słowotwórczy -γur ~ -γyr, znany w turkologii, choć niezbyt częsty, ale wskazuje też na jego zupełnie niezauważoną funkcję gramatyczną. Można zatem twierdzić, że mamy do czynienia z dwoma homofonicznymi przyrostkami, z których jeden wyraża modalność, a ściślej tryb złożyczący (termin mój, nie Szpszała). Jeśli chodzi o słownik, to choć miał on kilka recenzji po ukazaniu się, dotychczasowe omówienia nie oceniały w nim wkładu poszczególnych redaktorów i autorów. Tymczasem zasługi Szapszała dla przygotowania tego słownika są ogromne, gdyż dawna leksyka karaimska w dużej mierze opiera się na jego kartotece, zaś hasła z dialektu krymskiego zostały opracowane głównie przez niego.
Mots-clés :
Haji Seraia Shapshal, Turkic studies, gramar, lexicographyRéférences
Références
Aqtay, Gülayhan, Henryk Jankowski, Słownik kazachsko-polski, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2011. Google Scholar
Çulha, Tülay, Karaycanın Karşılaştırmalı Grameri. Fonetik–Morfoloji (Kırım Ağzı Esasında), Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, nr 47, İstanbul, 2010. Google Scholar
Jankowski, Henryk, Język krymskotatarski, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2010. Google Scholar
Lyons, John, Semantics. Volume 2, Cambridge, Cambridge University Press, 1977. Google Scholar
Pritsak, Omeljan, Das Karaimische, [w:] Philologiae Turcicae Fundamenta, t. I, red. Jean Deny, Kaare Grønbech, Helmut Scheel, Zeki Veledi Togan, Wiesbaden, Franz Steiner, 1959, s. 318–340. Google Scholar
Räsänen, Martti, Materialien zur Morphologie der türkischen Sprachen, „Studia Orientalia” nr 21, Helsinki, 1957. Google Scholar
Rentzsch, Julian, Modality in the Turkic Languages. Form and Meaning from a Historical and Comparative Perspective [niepublikowana rozprawa habilitacyjna, Uniwersytet im. J. Gutenberga, Moguncja], 2013. Google Scholar
Szapszał, Hadży Seraja, Staroturecki przyrostek -γur(u) ~ -γyr(y) zachowany gdzie niegdzie we współczesnej mowie potocznej, „Rocznik Orjentalistyczny” 1939 [1938], nr 14, s. 81–90. Google Scholar
Баскаков, Н. А., Зайончковский, А., Шапшал, С. М. (red.), Караимско-русско-польский словарь, Москва, Русский Язык [strona tytułowa także w języku polskim: Redakcja: N. A. Baskakow, S. M. Szapszał, A. Zajączkowski (red.), Słownik karaimsko-rosyjsko-polski, Moskwa, Wydawnictwo Russkij Jazyk], 1974. Google Scholar
Исәнбәт, Нәкый, Татар теленең фразеологик сүзлеге. Ике томда, t. I А–К (1989), t. II Л–Һ (1990), Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1989–1990. Google Scholar
Мусаев, К. М., Грамматика караимского языка. Фонетика и морфология, Москва, Наука, 1964. Google Scholar
Мусаев, К. М., Краткий грамматический очерк караимского языка, Москва, Наука, 1977. Google Scholar
Прик, О. Я., Очерк грамматики караимского языка (крымский диалект), Махачкала, Дагучпедгиз, 1976. Google Scholar
Тенишев, Э. Р. (red.), Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков, Морфология, Москва, Наука, 1988. Google Scholar
Юдахин, К. К., Киргизско-русский словарь, Москва, Советская Энциклопелия, 1965. Google Scholar
Authors
Henryk Jankowskihenko@amu.edu.pl
Department of Asian Studies, Adama Mickiewicz University Pologne
Profesor zwyczajny w Katedrze Studiów Azjatyckich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, jest z zawodu turkologiem i hungarystą. Kieruje Zakładem Turkologii, Mongolistyki i Koreanistyki. Jest twórcą programu studiów turkologicznych na uniwersytecie poznańskim, którym opiekuje się od czasu utworzenia studiów w 2002 r. Prowadził ponad trzydzieści prac magisterskich, wykształcił pięciu doktorów. Jest autorem ponad stu sześćdziesięciu prac naukowych, w tym publikowanych w czołowych wydawnictwach na świecie. W ostatnich latach zajmuje się głównie językiem kazachskim i tureckim, w przeszłości krymskotatarskim. Dużo prac poświęcił też Karaimom i Tatarom polskim.
Statistics
Abstract views: 105PDF downloads: 81
Licence
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.
Articles les plus lus par le même auteur ou la même autrice
- Henryk Jankowski, The etymology of Karaim kybyn ‘pie’ , Karaim Almanac: Vol. 10 (2021)
- Henryk Jankowski, Hagada trockokaraimska , Karaim Almanac: Vol. 8 (2019)
