Hagada trockokaraimska

Henryk Jankowski

henryk.jankowski@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Neofilologii, Katedra Studiów Azjatyckich, ) (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2576-1204

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest krytycznym wydaniem hagady trockokaraimskiej lub północno-zachodnio-karaimskiej na podstawie niedatowanego rękopisu, przypuszczalnie 19-wiecznego, oraz wydania drukiem Feliksa/Pinahasa Maleckiego z 1900 r. Wydanie Maleckiego jest prawdopodobnie oparte na innym, lecz dość podobnym rękopisie. Za tekst główny przyjęto rękopis jako źródło starsze. Na domiar, Malecki jako słynny uczony karaimski i przywódca duchowny poczynił w tekście pewne adaptacje językowe. Artykuł odsyła niekiedy do współczesnego wydania Firkovičiusa (1999) oraz do wersji krymskokaraimskich, jakkolwiek porównanie tekstu hagady trockokaraimskiej z krymskokaraimską nie jest celem artykułu. Ponieważ hagada karaimska składa się głównie z cytatów biblijnych, wszystkie wersy biblijne utożsamiono i oznaczono. Oznaczono też wersy niebiblijne. We wstępie jest mowa o wszystkich podstawowych zagadnieniach dotyczących karaimskiej hagady wschodnioeuropejskiej z odniesieniami do egipskokaraimskiej. Wydanie składa się ze wstępu, transkrypcji, tłumaczenia polskiego, uwag w przypisach, słowniczka oraz faksymilów.


Słowa kluczowe:

haggada, język karaimskie trocki, rękopis, wydanie 1900

Bibliografia

Altbauer, Mosché. 1980. O tendencjach dehebraizacji leksyki karaimskiej i ich wynikach w Słowniku karaimsko-rosyjsko-polskim. Harvard Ukrainian Studies 3–4,1, 51–60. Google Scholar

Anonim. 2003. An Introduction to Karaite Judaism: History, Theology, Practice, and Custom. New York: Al-Qirqisani Center for the Promotion of Karaite Studies. Google Scholar

Aqtay, Gulayhan i Henryk Jankowski. 2015. A Crimean Karaim-English Dictionary. 10 000 entries. Poznań: Department of Asian Studies. Google Scholar

Baskakow, N. A., A. Zajączkowski i S. M. Szapszał (red.) 1974. Karaimsko-russko-poĺskij slovaŕ. Słownik karaimsko-rosyjsko-polski. Moskva: Russkij jazyk. Google Scholar

Clauson, Sir Gerard. 1972. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford UP. Google Scholar

Comey, Arie i Naomi Tzur. 2006. New User-friendly English–Hebrew Hebrew–English Dictionary. Tel Aviv: Achiasaf Publishing House. Google Scholar

Firkovičius, Mykolas. 1998. Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari. 1 bitik: Ochumach üćiuń kieniesada. Vilnius: Baltos Lankos. Google Scholar

Firkovičius, Mykolas. 1999. Karaj dińliliarniń jalbarmach jergialiari. 2 bitik. Ochumach üćiuń adie vahdalarynda. Vilnius: Baltos Lankos. Google Scholar

Firkowicz, Szymon. 1935. Kołtchałar. Krótkie modlitwy karaimskie. Wilno: The author’s publication. Google Scholar

Henderson, E. 1826. Biblical Researches and Travels in Russia, including a Tour in the Crimea and the Passage through Caucasus. London: James Nisbet. Google Scholar

Jankowski, Henryk, Gulayhan Aqtay, Dorota Cegiołka, Tülay Çulha i Michał Németh. 2019a. The Crimean Bible. Vol 1: Critical edition of the Pentateuch, Five Scrolls, Psalms, Proverbs, Job, Daniel, Ezra and Nehemiah. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag [Turcologica 119]. Google Scholar

Jankowski, Henryk, Gulayhan Aqtay, Dorota Cegiołka, Tülay Çulha i Michał Németh. 2019b. The Crimean Bible. Vol 2: Translation. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag [Turcologica 119]. Google Scholar

Klein, E. 1987. A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English. Jerusalem, Tel Aviv: Carta Jerusalem, The University of Haifa. Google Scholar

Kowalski, Tadeusz. 1929. Karaimische Texte im Dialekt von Troki. Kraków: Polska Akademja Umiejętności. Google Scholar

Syzdykova, R. G. i K. Š. Husain (red.). 2001. Kazahsko-russkij slovaŕ. Okolo 50000 slov. Almaty: Dajk-Press. Google Scholar

Malecki, Pinaḥas. 1900. Seder hallel haq-qaṭan ke-minhag benei miqraʾ qodeš. Vilna: Pirožnikov [stopka rosyjska: Maleckìj, F. A. 1900. Seder″ Gallel′ Gakkatan″. Slavoslovie na pashu po obrjadu karaimov″. Viĺna: I. Ì. Pirožnikov]. Google Scholar

Mardkowicz, Aleksander. 1935. Karaj sez-bitigi. Słownik karaimski. Karaimisches Wörterbuch. Łuck: Richter. Google Scholar

Olach, Zsuzsanna. 2013 A Halicz Karaim Translation of Hebrew Biblical Texts. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. Google Scholar

Peter, ks. Michał i ks. Marian Wolniewicz (red.). 2003. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Stary Testament. Tom pierwszy. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha. Google Scholar

Polliack, Meira (red.). 2003. Karaite Judaism. A Guide to its History and Literary Sources. Leiden, Boston: Brill. Google Scholar

Poznański, Samuel. 1909. Die karäische Literatur der letzten dreissig Jahre (1878– 1908). Zeitschrift für Hebräische Bibliographie 13, 110–18, 140–51, 180–81. Google Scholar

Poznański, Samuel. 1913. Karäisch-tatarische Literatur. Keleti Szemle 13, 37–47. Google Scholar

Pirik, Šelomo Avraham. 1901. Haggada u hallel haq-qaṭan le-ʿerev pesaḥ ke-minhag haq-qaraʾim ʿim haʿtaqa be-šefat rusit; stopka rosyjska: Pirik″, S. A. 1901. Gagada t.e. skazanìe na pashu po obrjadu Karaimov″. Karaimskij tekst″ s″ doslovnym″ russkim″ perevodom″. Odessa: A. M. Dyhno]. Google Scholar

Sirghani, Jeshua. 1903. Seder haggada šel ḥag hap-Pesaḥ kefi minhag ha-Yerušalaim haq-qaraʾim; opublikowana także w Budapeszcie, zob. Walfish 2003: 942 oraz Walfish i Kizilov 2011:462, nr 5395]. Google Scholar

Sklare, David. 2003. A Guide to Collections of Karaite Manuscripts. W: Polliack, Meira (red.), 893–924. Google Scholar

Trevisan Semi, Emanuela. 1991. A Brief Survey of Present-day Karaite Communities. The Jewish Journal of Sociology 33,2, 97–100. Google Scholar

Urbaniak, Paulina. 2001. Wpływy arabskie w języku karaimskim. Poznań [niepublikowana rozprawa magisterska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Katedra Orientalistyki]. Google Scholar

Walfish, Barry D. 2003. Karaite Press and Printing. W: Polliack, Meira (red.), 925–59. Google Scholar

Walfish, Barry Dov, and Kizilov, Mikhail. 2011. Bibliographia Karaitica: An Annotated Bibliography of Karaites and Karaism. Leiden: Brill. Google Scholar

Wehr, Hans. (red. J. Milton Cowan). 1980. A Dictionary of Modern Written Arabic. Arabic–English. Beirut, London: Librairie du Liban, MacDonald & Evans. Google Scholar

Yaron, Y., Qanaï, A. 2000. Passover Haggadah: According to the Custom of the Karaite Jews of Egypt. Pleasanton: The Karaite Jews of America. Google Scholar

Zajączkowski, Ananiasz. 1926. Literatura karaimska (Szkic bibliograficzny). Myśl Karaimska 1,3, 7–17. Google Scholar

Zajączkowski, Ananjasz. 1929. Unikanie wyrażeń antropomorficznych w przekładach karaimskich. Myśl Karaimska 2,2 (7), 9–24. Google Scholar

Zajączkowski, Ananiasz. 1932. Sufiksy imienne i czasownikowe w języku zachodniokaraimskim (Przyczynek do morfologji języków tureckich). Les suffixes nominaux et verbaux dans la langue des Karaïms occidentaux (Contribution à la morphologie des languaes turques). Avec résumé français. Kraków: Polska Akademja Umiejętności. Google Scholar

Zajączkowski, Włodzimierz. 1962. Die arabischen und neupersischen Lehnwörter im Karaimischen. Folia Orientalia 3, 177–212. Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2019-12-30

Cited By / Share

Jankowski, H. (2019). Hagada trockokaraimska. Almanach Karaimski, 8, 35–140. https://doi.org/10.33229/ak.2019.8.2

Autorzy

Henryk Jankowski 
henryk.jankowski@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Neofilologii, Katedra Studiów Azjatyckich, ) Polska
https://orcid.org/0000-0003-2576-1204

Profesor w Katedrze Studiów Azjatyckich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Językoznawca, turkolog i hungarysta, założyciel poznańskiej turkologii. Jest autorem i współautorem blisko 200 publikacji, w tym kilku książek i wielu artykułów, publikowanych w polskich i światowych wydawnictwach, takich jak De Gruyter, Brill i Harrassowitz, zapraszany do udziału w wydawnictwach ogólnych i monograficznych, takich jak Handbook of Jewish Languages, Word-formation: An International Handbook of the Languages of Europe, Encyclopedia of Hebrew Language and Linguistics, Encyclopedia of Turkic Languages and Linguistics (w przygotowaniu). Przez wiele lat zajmował się turkijskimi językami Krymu: krymskotatarskim, krymskotureckim, krymskokaraimskim i krymczackim. Inne języki z obszaru jego zainteresowań to turecki, kazachski, kirgiski i uzbecki. Wiele prac poświęcił też piśmiennictwu Tatarów litewsko-polskich.



Statystyki

Abstract views: 151
PDF downloads: 78


Licencja

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.