Piosenki nogajskie w krymskokaraimskiej medżumie Kyldżyego
Gulayhan Aqtay
akgul@amu.edu.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Neofilologii, Katedra Studiów Azjatyckich (Polska)
Abstrakt
Celem artykułu jest prezentacja i analiza szesnastu dwuwierszy zwanych čyŋami w karaimskiej medżumie autorstwa Elijahu b. Josefa Kyldżyego z początku XX w. Żadna z tych piosenek nie jest znana ze zbiorów dotąd opublikowanych, choć piosenki te były bardzo popularne wśród wszystkich ludów Krymu posługujących się językami turkijskimi, szczególnie wśród krymskich Tatarów i Nogajów. Jeśli chodzi o Karaimów, 105 čyŋów opublikował Ananiasz Zajączkowski, a 11 Włodzimierz Zajączkowski. Jednak nikt dotąd nie opublikował čyŋów po nogajsku, choć twierdzi się, że to jest typowo krymskotatarski i nogajski gatunek literacki. Artykuł stara się odpowiedzieć na pytanie, czy Kyldży sam ułożył te piosenki, czy dokonał adaptacji językowej znanych mu krymskotatarskich čyŋów na nogajski. Próbuje też pokazać, w jakim stopniu próba przedstawienia čyŋów w języku nogajskim była udana. Piosenki z medżumy Kyldżyego zostały przetłumaczone na polski.
Słowa kluczowe:
nogajskie przyśpiewki, medżuma Kyldżyego, krymskokaraimskiBibliografia
Bibliografia
Aqtay, Gulayhan, Eliyahu Ben Yosef Qılcı’s Anthology of Crimean Karaim and Turkish Literature. Critical Edition with Introduction, Indexes and Facsimile. I, II Volume, İstanbul 2009. Google Scholar
Atuvov Rašid Kurmangalievič, Nogajša-orysša sözlik (tematikalyk) / Nogajsko-russkij slovar’ (tematičeskij) 2005 [bez miejsca wydania i wydawnictwa]. Google Scholar
Baskakov, N.A. (red.), Nogajsko-russkij slovar’, Moskva 1963. Google Scholar
Çulha, Tulay, Kırım Karaycasının Katık Mecuması.Metin Sözlük Dizin, Ankara 2015. Google Scholar
Fazyl, Riza, Čyŋlar (na stepnom dialekte). Teksty pesen (na podstawie wydania: Fazıl, Riza. (red.) Maneler ve čyŋlar, Taškent 1975. http://medeniye.org/ru/node/567 dostęp: 10.12.2018). Google Scholar
Jankowski, Henryk, Język krymskotatarski, Warszawa 2000. Google Scholar
Jankowski, Henryk, A Historical-Etymological Dictionary of Pre-Russian Habitation Names of the Crimea, Leiden, Boston 2006. Google Scholar
Januzaqov, Telǵoja (red.), Qazaq tiliniń sózdigi, Almaty 1999. Google Scholar
Mahmut, Enver, Nedret Mahmut, Dobruca Halk Edebiyatı Metinleri, Ankara 1997. Google Scholar
Prik, O. Ja., Očerk grammatiki karaimskogo âzyka (krymskij dialekt), Mahačkala 1976. Google Scholar
Radloff, V. V., Proben der Volkslitteratur der Nördlichen Türkischen Stämme. Theil VII. Mundarten der Krym, St. Petersburg 1896. Google Scholar
Smętek, Dorota, Analiza porównawcza krymskokaraimskich piosenek ludowych, „Almanach Karaimski” 2015, nr 4, s. 33–45. Google Scholar
Sulimowicz, Anna, Motyw myszy w folklorze karaimskim z Krymu, „Almanach Karaimski” 2017, nr 5, s. 171–198. Google Scholar
Syzdykova R., Husain K. (red.), Kazahsko-russkij slovar’, Almaty 2001. Google Scholar
Tietze, Andreas, Tarihi Etimolojik Türkiye Türkcesi Lugatı. Sprachgeschichtliches und etymologisches Wörterbuch der Türkei-Türkischen. Band II F-J, İstanbul 2009. Google Scholar
Useinov, S., Krymskotatarsko-russkij slovar’, Ternopol’ 1994. Google Scholar
Zajączkowski, Ananiasz, Tatarsko-karaimskie piosenki ludowe z Krymu (t. zw. čïŋ), „Rocznik Orjentalistyczny” 1938, nr 14 (1939 [1938]), s. 38-65. Google Scholar
Zajączkowski, Włodzimierz, Z poezji ludowej tatarsko-karaimskiej na Krymie. „Rocznik Orientalistyczny” 1961, nr 24, 2, s. 119–147. Google Scholar
Autorzy
Gulayhan Aqtayakgul@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Neofilologii, Katedra Studiów Azjatyckich Polska
Adiunkt w Pracowni Studiów Kazachskich Katedry Studiów Azjatyckich Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania naukowe obejmują kazachoznawstwo i karaimoznawstwo, a zwłaszcza rękopisy krymskokaraimskie. W 2007 obroniła rozprawę doktorską w dziedzinie językoznawstwa orientalnego. W latach 2013–2018 uczestniczyła w projekcie „Wydanie krytyczne Biblii karaimskiej z tłumaczeniem na język angielski” realizowanym z grantu NPRH (nr projektu 11H 12 0312 81).
Adres do korespondencji: akgul@amu.edu.pl
Statystyki
Abstract views: 149PDF downloads: 73
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Almanach Karaimski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.
Inne teksty tego samego autora
- Gulayhan Aqtay, Edycja krymskokaraimskiego przekładu Tanachu na podstawie rękopisu z Cambridge. Zawartość tomu I i IV , Almanach Karaimski: Tom 5 (2016)
