Karaimi w Wilnie do wybuchu I wojny światowej

Rekonesans badawczy

Stefan Gąsiorowski

s38kj@op.pl
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Historyczny, Instytut Judaistyki (Polska)

Abstrakt

Artykuł dotyczy dziejów społeczności karaimskiej w Wilnie od czasów zamierzchłych do wybuchu I wojny światowej, który to temat nie był dotychczas w kręgu zainteresowania nauki polskiej czy obcej. Nie można mówić o osadnictwie Karaimów w Wilnie w okresie średniowiecza czy czasach nowożytnych, ponieważ nastąpiło ono dopiero w XIX wieku, kiedy miasto to znalazło się pod zaborem rosyjskim. Do prężnie rozwijającej się stolicy Litwy przyciągała ich potrzeba lepszej edukacji i możliwości uzyskania dobrze płatnej pracy, a czasem wojskowy przydział. Docierali tam Karaimi głównie z pobliskich Trok i okolicznych wsi oraz z całego rosyjskiego imperium. Społeczność ta rozwijała się stopniowo i była coraz bardziej widoczna nie tylko w miejscowym wojskowym garnizonie, ale w także w szkołach, urzędach, na ulicach i targach miasta. Szybko pojawiła się również potrzeba wzniesienia własnego domu modlitwy i cmentarza, co udało się zrealizować dzięki przychylności władz miasta i wsparciu finansowym wszystkich gmin karaimskich w Rosji. Jednak własną niezależną gminę wileńscy Karaimi utworzyli dopiero w latach 20. XX wieku.


Słowa kluczowe:

Wilno, osadnictwo, zabór rosyjski, wojsko, cmentarz, dom modlitwy, Karaimi

Bibliografia

Abkowicz Refaeł [Rafał], Sany hazzanłarynyn Trok dzymatnyn [Wykaz hazzanów gminy trockiej], „Karaj Awazy”, Z. 10: 1936. Google Scholar

E. K., Kienesa Karaimska w Wilnie. (Z powodu rocznicy poświęcenia), „Myśl Karaimska”, R. 1: 1924 z. 1. Google Scholar

O żydach Karaimach, „Bibliotek Warszawska”, 1844 t. 2. Google Scholar

B. K. Hronika tekuŝej žizni. Vil’na, „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 5., s.22. Google Scholar

Blagočestivye brat’â Karaimy! „Karaimskaâ Žizn’” t. 7:1911, s. 91. Google Scholar

Zet’ A., Hronika tekuŝej žizni. Toržestvo zakladki kenesa v’ Vilnie, „Karaimskaâ Žizn” T. 5/6: 1911, 121-125. Google Scholar

Karaimskaâ deputaciâ v’ S.-Peterburg” Караимская депутація въ С.-Петербургъ, „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 1, s. 7. Google Scholar

Material dlâ geografii i statistiki Posii, sobrannye oficerami generalnogo štaba. Vilenskaâ guberniâ, sostavil’ generalnogo štaba kapitan A. Koreva, Sankt Peterburg 1861. Google Scholar

O. P. F. A. Maleckij Ф. А. Малецкій, „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 5, 9-12. Google Scholar

Raeckij Finiees, Раецкій Финеесь, Hronika tekuŝej žizni. Vybory trokskago gahama. „Karaimskaâ Žizn’” T. 3/4: 1911, s. 114-118. Google Scholar

S. Е., Hronika tekuŝej žizni. Vilna, „Karaimskoe Slovo”, 1914 t. 7/8, 23. Google Scholar

Serebrâkov M. V. Istoričeskij očerk stoletnego suŝestvovaniâ Vilenskoj 1-j gimnazii. 1830-1903. Č. 1. Vilna, 1903. (http://vilnius.penki.lt/1_gim.html (dostęp: 31 X 2018). Google Scholar

Sinani V. I. Hronika tekuŝej žizni. Vilno, „Karaimskaâ Žizn” T. 2: 1911, 96. Google Scholar

Sinani Veniamin, K” statistike karaimov (Po perepisi 1897 g.), „Karaimskaâ Žizn” T. 1: 1911, s. 31. Google Scholar

Hronika tekuŝej žizni. Vil’na, „Karaimskoe Slovo” 1914 T. 1; nr 6, 14. Google Scholar

Špakovskij A. I., Hronika tekuŝej žizni. Vil’na, „Karaimskoe Slovo”, 1913 no 1. Google Scholar

Encyklopedia Ziemi Wileńskiej. T. 2: Literatura Ziemi Wileńskiej od XVI w. do 1945 r., oprac. Mieczysław Jackiewicz, Bydgoszcz 2004. Google Scholar

Gąsiorowski Stefan, Karaimi w Koronie i na Litwie w XV-XVIII wieku, Kraków-Budapeszt 2008. Google Scholar

Kizilov Mikhail, The Sons of Scripture. The Karaites in Poland and Lithuania in the Twentieth Century, Berlin-Munich-Boston 2015. Google Scholar

Kobeckaitė Halina Karaimi w Wilnie i Trokach, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, R. 47: 1993 nr 3/4. Google Scholar

Narbutt Teodor, Dawniejsza topografja Wilna, [w:] tegoż, Pomniejsze pisma historyczne szczegolnie do historyi Litwy odnoszące się, Wilno 1856. Google Scholar

Spector Shmuel, Karaites, [w:] Encyclopedia of the Holocaust, vol. 2, ed. in Chief Israel Gutman, New York-London 1990. Google Scholar

Walfish Barry Dov, Kizilov Mikhail, Bibliographia Karaitica. An Annotated Bibliography of Karaites and Karaism, Leiden-Boston 2011. Google Scholar

Zajączkowski Włodzimierz, Firkowicz Bogusław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948. Google Scholar

Zajončkovskis Michailas, Karaimai kariuomenėje. Karajlar javanlychta. Karaims on military service. Karaimi na żołnierce. Караимы в армии, Vilnius 2000. Google Scholar

Éncyklopedičeskij slovar’ F. A. Brokhauza i I. A. Efrona, Sankt Petersburg 1890-1907; http://www.vehi.net/brokgauz/ (dostęp: 19 XII 2018) Google Scholar

Glagolev V. S. Religiâ Karaimov. (Teoretiko-istoričeskij analiz), Moskva 1994. Google Scholar

Širâev E., Belarys’, Rus’ Belaâ, Černaâ i Litva v kartah,, Minsk 1991. Google Scholar

Špakovskij A. I., Hronika tekuŝej žizni. Pamâti S. S. Dubinskago, „Karaimskoe Slovo”, 1913 no 3/4, s. 17-18. Google Scholar

[Reklama], „Karaimskoe Slovo”, 1913 nr 5; nr 6. Google Scholar

[Reklama], „Karaimskoe Slovo”, 1914 nr 9/10. Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2018-12-20

Cited By / Share

Gąsiorowski, S. (2018). Karaimi w Wilnie do wybuchu I wojny światowej: Rekonesans badawczy. Almanach Karaimski, 7, 67–82. https://doi.org/10.33229/ak.2018.7.03

Autorzy

Stefan Gąsiorowski 
s38kj@op.pl
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Historyczny, Instytut Judaistyki Polska

Statystyki

Abstract views: 135
PDF downloads: 85


Licencja

Prawa autorskie (c) 2018 Almanach Karaimski

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Almanach karaimski są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Almanach karaimski udzielają Związkowi Karaimów Polskich niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych roku w Almanach karaimski pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2018 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Związek Karaimów Polskich zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Wersja papierowa czasopisma jest pierwotna.